Gần đây, Mỹ liên tục có những động thái cương quyết hơn tại khu vực Thái Bình Dương. Các chuyên gia cho rằng, đây là động thái “răn đe” Trung Quốc khi nước này ngày càng hung hăng tại Biển Đông.
Trung Quốc xây dựng nhiều cơ sở trái phép trên đá Chữ Thập trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. (Nguồn: ST)
Ba tàu sân bay Mỹ đồng thời tuần tra ở vùng biển Thái Bình Dương, máy bay oanh tạc B-1B được triển khai trên đảo Guam ở phía Tây Thái Bình Dương, máy bay trinh sát không người lái Global Hawk cũng được điều tới Nhật Bản để làm nhiệm vụ trong khu vực.
Theo giới phân tích, rất hiếm khi Mỹ tung một lực lượng hùng hậu như vậy đến vùng biển châu Á, một quyết định gắn liền với việc Trung Quốc ngày càng gia tăng các hành động khống chế Biển Đông.
Trích dẫn các thông cáo báo chí do chính Hải quân Mỹ công bố, CNN cho biết hai chiếc tàu sân bay USS Ronald Reagan và USS Theodore Roosevelt đang tuần tra ở vùng biển phía Tây Thái Bình Dương, trong khi chiếc USS Nimitz cùng với hạm đội hộ tống rời cảng San Diego ở California ngày 8/6 và hiện đã có mặt ở phía Đông.
Ý định phô trương uy lực của Hải quân Mỹ được thấy rõ qua việc Bộ Quốc phòng không ngần ngại công bố hình ảnh về hoạt động của các nhóm tàu sân bay. Mạng xã hội Twitter của Hải quân Mỹ đã liên tục đưa tin và đăng ảnh về các cuộc tập huấn của hai chiếc Theodore Roosevelt và Ronald Reagan trên Biển Philippines. Bộ Quốc phòng Mỹ cũng công bố hình ảnh về hoạt động của tàu sân bay Nimitz ở Thái Bình Dương.
Theo CNN, với mỗi tàu chở theo hơn 60 máy bay chiến đấu, đây là cuộc triển khai tàu sân bay lớn nhất ở vùng biển châu Á từ năm 2017 đến nay. Năm 2017 là thời điểm căng thẳng với Triều Tiên về chương trình vũ khí hạt nhân lên đỉnh cao.
Ý nghĩa phô trương uy lực của việc triển khai đồng thời ba tàu sân bay, kèm theo toàn bộ các hạm đội tác chiến hùng hậu đã được chính các lãnh đạo Hải quân Mỹ nêu bật. Trả lời hãng tin AP, ngày 12/6, Chuẩn Đô đốc Stephen Koehler, Chỉ huy tác chiến Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hải quân Mỹ khẳng định: “Tàu sân bay và các nhóm tác chiến tàu sân bay là biểu tượng sức mạnh hải quân của Mỹ. Tôi rất mừng với việc triển khai đến ba chiếc vào lúc này”.
Mặc dù không nói rõ mục tiêu của việc triển khai, nhưng Chuẩn Đô đốc Koehler ghi nhận tình trạng Trung Quốc đang quân sự hóa các thực thể trên Biển Đông, bố trí trên đó các tên lửa và hệ thống tác chiến điện tử trong bối cảnh các hoạt động của Mỹ cùng các đồng minh và đối tác có dấu hiệu chưa ngăn chặn được tham vọng của Bắc Kinh.
Giới phân tích nhận thấy qua việc triển khai đồng thời ba nhóm tàu sân bay đến châu Á, Washington muốn gửi thông điệp răn đe tới Bắc Kinh. Trả lời hãng tin AP, bà Bonnie Glaser, Chủ nhiệm Dự án Sức mạnh Trung Quốc thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) đóng trụ sở tại Mỹ, nhận định: “Truyền thông Trung Quốc cho rằng năng lực sẵn sàng chiến đấu của quân đội Mỹ đang suy giảm mạnh vì dịch Covid-19. Do đó, đợt triển khai này có dấu hiệu là thông điệp của Mỹ nhằm cảnh báo Trung Quốc đừng tính toán sai lầm”.
Mỹ không chỉ gây sức ép với Trung Quốc ở trên biển mà còn gia tăng thị uy trên không bằng cách điều máy bay oanh tạc hiện đại B-1B Lancer và máy bay trinh sát không người lái Global Hawk RQ-4 đến hoạt động ở Biển Đông và các khu vực khác tại Thái Bình Dương.
Theo tin được kênh truyền hình Mỹ Fox News tiết lộ ngày 10/6, Không quân Mỹ đã xác nhận việc sử dụng một phi đội máy bay ném bom B-1B trú đóng trên đảo Guam để hỗ trợ cho Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, trong các nhiệm vụ trên Biển Đông. Bên cạnh đó, máy bay do thám hiện đại không người lái Global Hawk RQ-4 cũng được vận chuyển tới căn cứ không quân Yokota tại Nhật Bản nhằm tăng cường hơn nữa hoạt động của Mỹ trong khu vực.
Các chuyên gia cho rằng, quân đội Mỹ đã tăng cường hoạt động trong khu vực để sẵn sàng đối phó với các động thái của Trung Quốc ở Biển Đông. Ông Bilahari Kausikan, cộng tác viên cao cấp tại Trường Khoa học Xã hội thuộc Đại học Quản lý Singapore cho biết căng thẳng ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương sẽ còn tiếp diễn, nhưng khả năng xảy ra xung đột quân sự nghiêm trọng không cao.
Phát biểu trong hội nghị trực tuyến châu Á “Triển vọng về một lưỡng cực mới và tác động của nó đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương” do câu lạc bộ thảo luận quốc tế Valdai tổ chức, ông Kausikan nhận định: “Trong khi Trung Quốc phát triển năng lực tấn công của họ, các nước châu Á-Thái Bình Dương sẽ tập trung tăng cường khả năng của chính họ. Trong trường hợp xảy ra xung đột hạt nhân trong khu vực, chúng ta không thể đưa ra quyết định sẽ hy sinh quốc gia nào”.
Liên quan tới tương lai của khu vực, ông Kausikan cho rằng “căng thẳng vẫn sẽ còn tiếp diễn” và “có thể khá gay gắt”.
Tại Hội nghị, Giám đốc Viện Biển Đông, Học viện Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Hùng Sơn cho biết thêm: “Tất nhiên, đụng độ trực tiếp giữa các cường quốc ít có khả năng xảy ra, ít ra là vì sức mạnh quân sự của họ đang dần ngang nhau. Tuy nhiên, có thể xảy ra xung đột ủy nhiệm với sự tham gia của bên thứ ba nào đó. Điều này cũng gây lo ngại đối với các quốc gia trong khu vực”.
Không quân Ấn Độ (IAF) quyết định mua 33 chiến đấu cơ từ Nga theo mệnh lệnh khẩn cấp từ giới chức Ấn Độ trong bối cảnh xảy ra các vụ đụng độ với binh sĩ Trung Quốc ở khu vực biên giới.
19-6-2020
Làn sóng bắt bớ mới trước Đại hội Đảng lần thứ 13
(New York) – Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu rằng chính quyền Việt Nam đang gia tăng đàn áp các nhà bất đồng chính kiến và hoạt động nhân quyền trước Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ 13 dự kiến sẽ tổ chức vào tháng Giêng năm 2021. Nhà cầm quyền đã bắt giữ và kết án nhiều người với các tội danh chính trị kể từ cuối năm 2019 đến tháng Sáu năm 2020.
Nhà cầm quyền các địa phương trên cả nước đã bắt giữ và cáo buộc hội viên Hội Nhà báo Độc lập, một thành viên trong nhóm nhân quyền Hội Anh em Dân chủ, và một số nhà hoạt động, người cầm bút độc lập khác. Các tòa án cũng xét xử một số nhà bất đồng chính kiến bị tạm giam từ trước là có tội và kết án họ các mức án tù khá nặng.
“Năm nay Việt Nam đang trấn áp bất đồng chính kiến nặng nề, và các quốc gia khác cần lên tiếng,” ông John Sifton, Giám đốc Vận động châu Á của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Các đồng minh và đối tác thương mại của Việt Nam cần nêu quan ngại về những vụ án mới này với Hà Nội và yêu cầu nhà cầm quyền phóng thích các tù nhân chính trị.”
Đại hội đảng, được tổ chức năm năm một lần, là dịp các lãnh đạo cao cấp nhất của đảng họp lại để bầu ra dàn lãnh đạo mới của đất nước, và là một trong những sự kiện chính trị quan trọng nhất của nhà nước độc đảng này. Trong quá khứ, nhà cầm quyền Việt Nam đã truy bắt các nhà bất đồng chính kiến và các nhà hoạt động để đảm bảo rằng đại hội có vẻ diễn ra trơn tru và không có các tiếng nói bất đồng hay chống đối. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền được biết có ít nhất 150 người đã bị kết tội chỉ vì thực hiện các quyền tự do biểu đạt hay tự do lập hội hiện đang ở trong tù. Ít nhất có mười lăm người khác đã bị khởi tố nhưng chưa xét xử.
Trong số các vụ bắt giữ gây nhiều quan ngại nhằm vào hội viên Hội Nhà báo Độc lập, là vụ công an Thành phố Hồ Chí Minh bắt giữ Nguyễn Tường Thụy trong tháng Năm và Lê Hữu Minh Tuấn trong tháng Sáu, dường như có nguyên nhân chính là họ đã tham gia hội này. Chủ tịch hội, Phạm Chí Dũng, bị bắt từ tháng Mười một năm ngoái, lý do có thể liên quan tới việc ông phản đối hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU. Cả ba người đều bị cáo buộc tội tuyên truyền chống nhà nước theo điều 117 của bộ luật hình sự.
Hội Nhà báo Độc lập được thành lập từ tháng Bảy năm 2014 với mục tiêu thúc đẩy tự do báo chí và dân chủ. Các thành viên của hội đã đóng góp nhiều bài xã luận trên trang mạng Việt Nam Thời Báo của hội, tham gia các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc, bảo vệ môi trường, ủng hộ các tù nhân chính trị và các nhà hoạt động bạn bè, cũng như tham dự các sự kiện liên quan đến nhân quyền. Trong quá khứ, hội đã phải đối mặt với tình trạng bị chính quyền theo dõi gắt gao, sách nhiễu, đe dọa, quản chế tại gia, cấm đi lại, câu lưu và thẩm vấn.
“Các văn bản của chính quyền Việt Nam luôn có dòng tiêu đề với hàng chữ “độc lập-tự do-hạnh phúc” – nhưng qua các vụ này, chúng ta thấy rằng bất cứ ai thực hiện “độc lập” liền bị tước đoạt “tự do” và “hạnh phúc,” ông Sifton nói.
Vào tháng Ba năm 2019, báo Thanh niên đưa tin công an tỉnh Gia Lai bắt giữ ba người – tên là Kưnh, Jưr và Lũp – vì tham gia đạo Hà Mòn, một nhóm Công giáo không được chính quyền phê chuẩn. Chưa rõ họ bị cáo buộc về tội danh gì. Trước đây, chính quyền cáo buộc những người bị bắt vì liên quan tới đạo Hà Mòn theo tội danh “phá hoại khối đoàn kết dân tộc.”
Ngày 13 tháng Sáu, công an Thành phố Hồ Chí Minh bắt giữ Huỳnh Anh Khoa (Nino Huỳnh), quản trị viên của một nhóm Facebook thảo luận về các vấn đề kinh tế, xã hội và chính trị Việt Nam. Được biết, anh bị cáo buộc tội “lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước” theo điều 331 của bộ luật hình sự. Có tin một quản trị viên khác của nhóm, Nguyễn Đăng Thương, cũng đã bị bắt nhưng chưa rõ đã bị khởi tố hay chưa.
Tháng Tư, công an tỉnh Nghệ An bắt giữ một cựu tù nhân chính trị, Trần Đức Thạch vì cho rằng ông có liên quan tới Hội Anh em Dân chủ và cáo buộc ông tội hoạt động lật đổ.
Hội Anh em Dân chủ do nhà bất đồng chính kiến Nguyễn Văn Đài và các nhà hoạt động khác thành lập từ tháng Tư năm 2013, với mục tiêu được tuyên bố là “bảo vệ các quyền con người đã được Hiến pháp Việt Nam và các Công ước quốc tế thừa nhận,” và “vận động xây dựng một xã hội dân chủ tiến bộ, công bằng và văn minh tại Việt Nam.” Hội cung cấp một mạng lưới cho các nhà hoạt động cả trong và ngoài nước Việt Nam muốn vận động cho nhân quyền và dân chủ ở Việt Nam.
Bảy thành viên của hội – Trương Minh Đức, Nguyễn Trung Tôn, Nguyễn Bắc Truyển, Phạm Văn Trội, Trần Thị Xuân, Nguyễn Văn Túc và Nguyễn Trung Trực – đang phải thụ án tù nhiều năm về tội “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” theo điều 79 của bộ luật hình sự năm 1999. Hai thành viên khác, Nguyễn Văn Đài và Lê Thu Hà, bị đưa thẳng từ nhà tù sang lưu vong tại Đức. Nhà cầm quyền Việt Nam coi bất cứ một nỗ lực nào của các nhà bất đồng chính kiến và các nhà hoạt động làm việc cùng nhau hay thành lập nhóm để vận động dân chủ và nhân quyền là nguy cơ đối với chính thể.
Công an tỉnh Đắk Nông bắt giữ Đinh Văn Phú vào tháng Giêng, công an tỉnh Hậu Giang bắt giữ Đinh Thị Thu Thủy vào tháng Tư, và công an Hà Nội bắt giữ Phạm Chí Thành (bút danh Phạm Thành – Bà Đầm Xòe), một người cầm bút, vào tháng Năm. Cả ba người đều bị cáo buộc viết và đăng bài trên Facebook và trên các nền tảng khác trên mạng Internet có quan điểm ngược lại với đảng và nhà nước, và xuất bản các tài liệu phản đối chính quyền, theo điều 117 của bộ luật hình sự.
Ba nhà bất đồng chính kiến khác, Mã Phùng Ngọc Phú, Phan Công Hải và Chung Hoàng Chương bị đưa ra xét xử riêng từng người vào tháng Tư và tháng Năm, bị kết luận là có tội và kết án từ chín tháng đến năm năm tù vì các bài đăng trên Facebook của họ phê phán chính quyền, theo các điều 331 và 117 của bộ luật hình sự.
“Việt Nam về cơ bản đã hình sự hóa việc sử dụng internet hay các nền tảng mạng xã hội để nói lên ý kiến hay tham gia tranh luận,” ông Sifton nói. “Chính phủ các quốc gia hữu quan – và các công ty mạng xã hội – cần lên tiếng.”
Phạm Chí Dũng, 54 tuổi, là một nhà báo độc lập viết về các vấn đề chính trị và xã hội từ nhiều năm qua. Ông vận động cho dân chủ, tự do báo chí, đa nguyên chính trị, pháp quyền và phát triển xã hội dân sự. Ông là thành viên sáng lập và chủ tịch của Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam.
Ông tham gia một số cuộc biểu tình chống Trung Quốc và bảo vệ môi trường, tham dự nhiều cuộc thảo luận về nhân quyền, ủng hộ các nhà hoạt động và tù nhân chính trị. Ông thường xuyên bị công an sách nhiễu, đe dọa, câu lưu, quản chế tại gia, và bị cấm xuất cảnh. Tháng Bảy năm 2012, công an bắt giữ và cáo buộc ông tội hoạt động lật đổ theo điều 79 và tuyên truyền chống nhà nước theo điều 88 của bộ luật hình sự năm 1999. Sau khi tạm giam ông bảy tháng, họ hủy bỏ các cáo buộc và trả tự do cho ông vào tháng Hai năm 2013.
Tháng Mười một năm 2019, ông đăng một bài bình luận trên Đài Tiếng nói Hoa Kỳ và ký một bức thư ngỏ của các nhóm phi chính phủ kêu gọi EU tạm dừng phê chuẩn Hiệp định Thương mại Tự do EU – Việt Nam cho đến khi Việt Nam cải thiện được hồ sơ yếu kém về nhân quyền. Chưa đến một tuần sau, vào ngày 21 tháng Mười một, công an bắt ông ở Thành phố Hồ Chí Minh và cáo buộc ông tội “làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.” Các Nghị viên châu Âu nổi tiếng đã kêu gọi trả tự do cho ông, nhưng Đại sứ Việt Nam tại châu Âu bênh vực cho việc bắt giữ ông và so sánh việc hạn chế tự do biểu đạt ở Việt Nam với các quy định hiện hành ở châu Âu.
Nguyễn Tường Thuy, 69 tuổi, đã phục vụ trong quân đội 22 năm. Ông bắt đầu tham gia các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc từ đầu thập niên 2000, và công khai lên tiếng ủng hộ các nhà bất đồng chính kiến nổi tiếng như Cù Huy Hà Vũ và Lê Quốc Quân, những người bị đi tù vì phê phán chính quyền.
Tháng Mười hai năm 2013, ông và các nhà hoạt động khác thành lập một nhóm nhân đạo, Hội Bầu bí Tương thân, để hỗ trợ tài chính và tinh thần cho các tù nhân chính trị, những người khiếu kiện đất đai và gia đình họ. Tháng Tư năm 2014, ông tới Hoa Kỳ tham dự cuộc điều trần trước Quốc hội Hoa Kỳ về tình trạng thiếu tự do báo chí ở Việt Nam. Tháng Bảy năm 2014, ông góp phần thành lập Hội Nhà báo Độc lập ở Việt Nam. Đến thời điểm bị bắt vào tháng Năm, ông đang là phó chủ tịch hội. Trước đó, công an từng sách nhiễu, đe dọa, hành hung và câu lưu, cũng như quản chế tại gia và cấm ông xuất cảnh.
Công an bắt Nguyễn Tường Thụy tại Hà Nội vào ngày 23 tháng Năm và cáo buộc ông tội “làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam” theo điều 117 của bộ luật hình sự nước này. Theo lời kể của gia đình và biên bản các đồ vật bị công an thu giữ, Nguyễn Tường Thụy đập chiếc điện thoại di động của mình vào bàn chứ không chịu cung cấp mã khóa cho công an.
Lê Hữu Minh Tuấn, 31 tuổi, đã tốt nghiệp Đại học Đà Nẵng và đang học Đại học Luật Hà Nội. Anh tham gia Hội Nhà báo Độc lập ở Việt Nam từ tháng Tám năm 2014. Với bút danh Lê Tuấn, anh viết về nhiều chủ đề trong đó có các bài nghiên cứu về sự phát triển của xã hội dân sự ở Nga, về Joshua Wong và các cuộc biểu tình dân chủ ở Hồng Kông, và về chính trị Việt Nam. Anh tuyên bố rằng mình muốn “vận động cho một xã hội tốt đẹp hơn bằng tiếng nói phản biện của mình trên mọi mặt trận của đời sống.”
Công an bắt giữ Lê Hữu Minh Tuấn ở tỉnh Quảng Nam vào ngày 12 tháng Sáu và cáo buộc anh tội “làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam” theo điều 117 của bộ luật hình sự nước này.
Trần Đức Thạch, 69 tuổi, đã viết một cuốn tiểu thuyết, hàng trăm bài thơ, bài báo và bản tin lên án tham nhũng, bất công và vi phạm nhân quyền. Là một cựu chiến binh Quân đội Nhân dân Việt Nam, ông cũng từng là thành viên của Hội Nhà văn tỉnh Nghệ An. Cuốn tiểu thuyết năm 1988 của ông, Đôi bạn tù, tả về tính chất tùy tiện của hệ thống tư pháp Việt Nam và điều kiện vô nhân đạo trong các nhà tù Việt Nam. Các bài thơ xuất bản với tiêu đề Điều chưa thấy nói về cuộc sống không có tự do và công bằng. Hồi ký ngắn của ông Hố chôn người ám ảnh kể lại câu chuyện những người lính miền Bắc giết hàng loạt người dân thường ở ấp Tân Lập tỉnh Đồng Nai trong tháng Tư năm 1975 mà ông chứng kiến.
Nhà cầm quyền liên tiếp sách nhiễu ông từ năm 1975. Năm 1978, để phản đối tình trạng bị ngược đãi, ông đã tự thiêu và bị bỏng nặng. Năm 2008, ông tham gia các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc và bị bắt vào tháng Chín năm đó. Ông bị cáo buộc đã viết “nhiều bài có nội dung xuyên tạc sự thật, vu cáo, nói xấu Đảng và Nhà nước đăng tải trên tờ bán nguyệt san ‘Tổ quốc,’” một ấn bản chui của các nhà bất đồng chính kiến. Tháng Mười năm 2009, một tòa án tuyên bố ông có tội tuyên truyền chống nhà nước theo điều 88 của bộ luật hình sự. Ông bị kết án ba năm tù.
Sau khi hoàn tất án tù vào năm 2011, Trần Đức Thạch tiếp tục phê phán đảng cộng sản và nhà nước Việt Nam. Ông tham gia Hội Anh em Dân chủ thành lập vào tháng Tư năm 2013. Vào ngày 23 tháng Tư năm 2020, công an bắt ông ở tỉnh Nghệ An và cáo buộc ông tội “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” theo điều 109 của bộ luật hình sự. Trần Đức Thạch là thành viên thứ 10 của Hội Anh em Dân chủ bị bắt trong vài năm gần gây.
Phạm Chí Thành, 69 tuổi, là một nhà báo, nhà văn và blogger. Cuốn tiểu thuyết đầu tiên của ông, Hậu Chí Phèo, xuất bản năm 1991, lên án cải cách ruộng đất ở miền Bắc vào những năm 1950 và miêu tả những người lãnh đạo cộng sản địa phương như những nhân vật tham nhũng, vô đạo đức, dốt nát và độc ác. Năm 2007, ông bị mất chức thư ký tòa soạn báo Tiếng nói Việt Nam vì các bài viết chống Trung Quốc. Năm 2014, ông tự xuất bản cuốn tiểu thuyết thứ hai, Cò hồn xã nghĩa, mô tả chủ nghĩa xã hội và chế độ chính trị ở Việt Nam dưới góc độ rất tiêu cực. Năm 2019, với bút danh Phạm Thành – Bà Đầm Xòe, ông xuất bản một tuyển tập phê phán Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng quá thân Trung Quốc.
Ngày 21 tháng Năm công an Hà Nội khám nhà Phạm Chí Thành suốt mấy tiếng đồng hồ và bắt giữ ông. Ông bị cáo buộc tội “làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam” theo điều 117 của bộ luật hình sự nước này.
Đinh Thị Thu Thủy, 38 tuổi, dùng Facebook để lên tiếng ủng hộ các tù nhân chính trị. Tháng Sáu năm 2018, cô tham gia biểu tình phản đối dự luật đặc khu kinh tế và luật an ninh mạng. Một nhà hoạt động viết trên Facebook rằng cô “thường xuyên lên tiếng nhiều vấn đề bất công của xã hội, cô cũng lên tiếng cho vấn đề chủ quyền quốc gia đang bị trung cộng xâm hại.”
Công an bắt giữ Đinh Thị Thu Thủy vào ngày 18 tháng Tư tại tỉnh Hậu Giang và cáo buộc cô “làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam” theo điều 117 của bộ luật hình sự nước này.
Theo báo chí nhà nước Việt Nam, “từ năm 2018 đến nay Đinh Thị Thu Thủy mở nhiều tài khoản Facebook cá nhân để biên tập, đăng tải, chia sẻ hàng trăm tài liệu tuyên truyền, xuyên tạc… bôi nhọ danh dự lãnh đạo Đảng, Nhà nước; kích động tư tưởng chống đối; tung tin thất thiệt, bịa đặt gây hoang mang trong nhân dân nhằm chống phá Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.”
Tác giả Sherry Dong hôm 30/4 có một bài viết trên tờ The Epoch Times, khảo sát nguồn vốn New York đã cấp ứng cho Trung Quốc để tạo nên một mối đe dọa ngược trở lại chính nước Mỹ vào thời điểm hiện tại. Dưới đây là toàn văn bài bình luận:
New York, trung tâm tài chính và kinh doanh hàng đầu thế giới, đang bị tấn công nghiêm trọng bởi Covid-19.
Trong bối cảnh Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã cố ý che giấu và xử lý dịch bệnh một tắc trách, nguyên nhân tạo nên đại dịch toàn cầu, rất nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đang đánh giá lại mối quan hệ với Bắc Kinh.
Những tổ chức này đã cấp bao nhiêu tiền cho Đảng Cộng Sản Trung Quốc trong lịch sử?
“Toàn bộ cỗ máy của Đảng Cộng sản Trung Quốc và những hoạt động của họ tại Trung Quốc ngày nay đều được Phố Wall đứng ra tài trợ. Các doanh nghiệp Mỹ ngày này đang là cánh tay vận động hành lang của ĐCSTQ tại Mỹ, còn Phố Wall thì trở thành phòng quan hệ nhà đầu tư của họ”, cựu chiến lược gia trưởng Nhà Trắng Stephen Bannon cho biết trong cuộc phỏng vấn với CNBC hôm 25/4/2019.
Tính đến ngày 25/2/2019, có 156 công ty Trung Quốc niêm yết trên sàn NASDAQ, sàn New York và sàn NYSE American – ba sàn giao dịch chứng khoán lớn nhất nước Mỹ – với tổng vốn hóa thị trường lên tới 1,2 nghìn tỷ USD, theo một tài liệu được công bố bởi Ủy ban Đánh giá Kinh tế và Chứng khoán Mỹ-Trung (USCC). Đây là báo cáo được cập nhật thường xuyên cho Nghị viện Mỹ.
Tài liệu này cho thấy trong số các công ty Trung Quốc niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ, thì Alibaba có vốn hóa thị trường là 458,6 tỷ USD. Các hãng bảo lãnh hàng đầu của Alibaba bao gồm các tổ chức tài chính hàng đầu Hoa Kỳ như Goldman Sachs, JPMorgan Chase, Morgan Stanley và Citigroup.
Sinopec, một doanh nghiệp khác thuộc sở hữu của chính phủ Trung Quốc, có giá trị thị trường là 5,4 tỷ USD, và Morgan Stanley là một trong những tổ chức đầu tư lớn nhất của hãng dầu khí quốc doanh này.
Lẽ hiển nhiên, vốn đầu tư mà các doanh nghiệp Trung Quốc thu hút được từ thị trường chứng khoán Mỹ sẽ rơi vào túi tiền của ĐCSTQ hoặc các tổ chức tài chính Mỹ. Nếu bất kỳ công ty Trung Quốc nào bị hủy niêm yết khỏi sàn giao dịch Mỹ, thì cả Trung Quốc cùng tổ chức tài chính kia của Mỹ sẽ đồng thời chịu tổn thất.
Phố Wall đã rót bao nhiêu vốn cho ĐCSTQ?
Phố Wall đã đầu tư hàng trăm tỷ USD vào các công ty Trung Quốc được niêm yết tại Hoa Kỳ. Theo thống kê từ trang Bloomberg, vào thời điểm cuối tháng 11/2017 một phần ba trong số 215 quỹ đầu tư lớn của Phố Wall có cổ phần trong tập đoàn Alibaba.
Tháng 10/2019, BBC đã soạn thảo một báo cáo dựa trên số liệu do Refinitiv và CNN cung cấp, cho thấy BlackRock nắm giữ khoảng 9 tỷ USD cổ phiếu của Alibaba, gần 1 tỷ USD cổ phiếu của Baidu và hàng chục triệu USD cổ phiếu của Tencent.
Hai quỹ đầu tư lớn khác – State Street Global Advisors US và Invesco Advisers Inc – cũng nắm giữ một lượng lớn cổ phiếu Trung Quốc, với tổng giá trị thị trường khoảng 15 tỷ USD.
Tỷ suất sinh lời từ những khoản đầu tư này?
Năm 2019, dữ liệu do Ủy ban Đầu tư Nhà nước Washington công bố cho thấy trong giai đoạn 2017 – 2018, tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI) của danh mục đầu tư vào Trung Quốc của Quỹ đầu tư Warburg Pincus đạt 24%, trong khi ROI của danh mục đầu tư cổ phần tư nhân của Warburg chỉ đạt 15,3%.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã khen ngợi Alibaba là một sự lựa chọn tuyệt vời cho các nhà đầu tư. Khoản sinh lời thường gấp nhiều lần vốn bỏ ra.
Vậy, ĐCSTQ đã thâm nhập thị trường vốn của Mỹ sâu đến mức độ nào?
Theo báo cáo phân tích thị trường năm 2019 của các nhà phân tích thuộc Bloomberg, ông Francis Chan và Sharnie Wong ước tính rằng – bất chấp sự suy giảm kinh tế sâu hoặc sự thay đổi dòng tiền lớn – các ngân hàng và công ty chứng khoán nước ngoài có thể thu về khoản lãi khoảng 9 tỷ USD hàng năm tại Trung Quốc vào năm 2030.
Đứng trước cám dỗ của những khoản lợi nhuận khổng lồ, liệu Phố Wall có sử dụng năng lực của mình để vận động hành lang cho ĐCSTQ ở Washington?
Phố Wall vận động cho ĐCSTQ tại Nhà Trắng
Trên thực tế, một số giám đốc điều hành hàng đầu Phố Wall đã hoạt động như những người vận động hành lang cho ĐCSTQ trong nhiều năm tại Mỹ.
Ngoài việc vận động cựu Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton cho phép ĐCSTQ gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Phố Wall còn tìm cách thuyết phục Nhà Trắng không dán nhãn Trung Quốc là một kẻ thao túng tiền tệ.
Thời báo New York đưa tin các cựu tổng thống George W. Bush và Barack Obama đều coi Trung Quốc là một kẻ thao túng tiền tệ, nhưng Phố Wall luôn phản đối. Kết quả là cả Bush và Obama cuối cùng đều thất bại.
Tại sao Phố Wall giúp Trung Quốc tránh bị chỉ trích là kẻ thao túng tiền tệ?
Nếu Hoa Kỳ cáo buộc Trung Quốc là kẻ thao túng tiền tệ và nhận được sự ủng hộ từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế, chính phủ Hoa Kỳ sẽ dễ dàng can thiệp hơn vào hoạt động của các tổ chức tài chính Hoa Kỳ. Ví dụ như Nhà Trắng có thể sẽ cấm các quỹ đầu tư của Mỹ mua các khoản nợ của Hoa Kỳ do các công ty Trung Quốc ở Hồng Kông phát hành trái phiếu.
Các phương tiện truyền thông đã báo cáo rằng Phố Wall đã sử dụng quyền lực chính trị của mình ở Mỹ để tác động đến chính sách đối với Trung Quốc của nước này, chẳng hạn như can thiệp vào các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung.
Ngoài các tổ chức tài chính ra, thì nhiều công ty Mỹ bao gồm cả những gã khổng lồ trong ngành dược phẩm, đã liên tục “tiếp máu – đầu tư” trực tiếp cho ĐCSTQ.
Các hãng dược lớn đầu tư mạnh vào Trung Quốc
Trong đại dịch hiện nay, ĐCSTQ từng đe dọa sẽ ngừng xuất khẩu các thành phần dược phẩm và dụng cụ y tế sang Hoa Kỳ. Do đó, chính quyền Trump đã kêu gọi các công ty dược phẩm Hoa Kỳ chuyển dây chuyền sản xuất về nội địa, nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Tuy nhiên, các tổ chức vận động hành lang cho các đại gia dược phẩm của Mỹ đã gửi thư cho Tổng thống Donald Trump, phản đối lời kêu gọi “mua hàng Mỹ” của ông.
Cố vấn kinh tế Nhà Trắng Peter Navarro đã chỉ trích các công ty dược phẩm này vì họ không muốn chuyển sản xuất trở lại Hoa Kỳ.
Ông đặc biệt đề cập đến “cơ quan vận động hành lang PhRMA”, đang làm việc thay mặt cho ít nhất hai công ty dược phẩm hàng đầu có trụ sở tại New York là Pfizer và Bristol-Myers Squibb. Trong nhiều thập kỷ, hai công ty này đã kiếm được khoản lợi nhuận khổng lồ bằng cách đầu tư vào Trung Quốc.
Pfizer nằm trong danh sách Fortune Global 500 (500 doanh nghiệp có doanh thu lớn nhất toàn cầu), và là công ty dược phẩm lớn nhất thế giới. Với ba cơ sở sản xuất tiên tiến ở Trung Quốc và trung tâm R&D ở Thượng Hải và Vũ Hán, công ty có hơn 11.000 nhân viên tại Trung Quốc và hoạt động kinh doanh của công ty tại hơn 300 thành phố trên khắp nước Mỹ. Pfizer đã đầu tư gần 1,5 tỷ USD vào Trung Quốc và cũng đã thu được lợi nhuận lớn từ các khoản đầu tư và hoạt động tại nước này.
Bristol-Myers Squibb cũng là hãng dược phẩm đa quốc gia nổi tiếng thuộc danh sách Fortune Global 500. Công ty được biết đến với các sản phẩm thuốc tim mạch, thuốc chống ung thư và thuốc hệ thần kinh trung ương. Bristol cũng phát triển và sản xuất các loại thuốc chống thải ghép (Nulojix) để ghép tạng, được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt vào năm 2011.
Hoa Kỳ và lộ tuyến phía trước
Cấp vốn cho Đảng Cộng sản Trung Quốc, kẻ vi phạm nhân quyền tồi tệ nhất thế giới, thì chẳng khác nào với việc “truyền máu” cho một chế độ tội phạm.
Báo cáo Quốc gia về Thực hành Nhân quyền của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ năm 2019 có trích dẫn nghiên cứu của Đại học Quốc gia Úc về thống kê số liệu hiến tạng, theo đó kết luận rằng có “bằng chứng thuyết phục” dựa trên thống kê pháp y cho thấy dữ liệu này đã bị “làm giả”.
Tháng 6/2019, Tòa án về Trung Quốc – một tòa án độc lập điều tra cáo buộc mổ cướp nội tạng ở Trung Quốc, đã công bố phán quyết cuối cùng, xác nhận ĐCSTQ đã cưỡng bức mổ cắp nội tạng từ các học viên Pháp Luân Công và các tù nhân lương tâm khác “trên quy mô lớn” trong nhiều năm.
“Dựa trên cơ sở của tất cả các bằng chứng trực tiếp và gián tiếp, toà án đi đến một kết luận chắc chắn rằng việc mổ cướp nội tạng đã xảy ra ở nhiều nơi tại Trung Quốc trong khoảng thời gian ít nhất là hai mươi năm, tiếp diễn cho đến ngày nay”, trích phán quyết của Tòa án.
Báo cáo cũng lưu ý rằng, “Thời gian chờ đợi để có tạng cấy ghép phù hợp tại Trung Quốc là ngắn hơn nhiều so với các quốc gia khác. Thời gian trung bình chỉ vỏn vẹn hai tuần”, trong khi ở các nước khác là cả năm.
Một nhóm điều tra độc lập khác, thành lập bởi David Kilgour, Cựu Quốc vụ khanh Kilgour và luật sư nhân quyền David Matas đã công bố một báo cáo vào ngày 6/7/2006, sau hai tháng điều tra và thu thập chứng cứ. Báo cáo nêu rằng thông qua xác minh nhiều lần 18 loại bằng chứng khác, nhóm nghiên cứu đi đến kết luận rằng, “hành vi thu hoạch nội tạng không tình nguyện từ các học viên Pháp Luân Công trên quy mô lớn vẫn tiếp diễn đến ngày nay”.
Trong cuộc họp báo, ông Matas gọi việc mổ cướp nội tạng từ các học viên Pháp Luân Công là “tội ác chưa từng có trên hành tinh này”.
Tại một cuộc họp báo khác của Ủy ban về Mối nguy hiểm Hiện hữu: Trung Quốc hồi tháng 6/2019, Steve Bannon – cựu chiến lược gia trưởng Nhà Trắng, một thành viên ủy ban – đã chỉ trích giới tinh anh phương Tây như Phố Wall, đã bắt tay với ĐCSTQ, mặc dù họ hoàn toàn biết rằng chế độ này đã vi phạm nhân quyền và tự do tôn giáo một cách nghiêm trọng.
“Vấn đề là giới tinh anh trên toàn cầu, giới tư bản ở Frankfurt, London, Phố Wall, các tập đoàn quốc tế, họ đã vận hành đường dây này trong suốt 20 năm qua, khi đầu tư và cung cấp công nghệ cho ĐCSTQ. Họ đã tạo ra một con quái Frankenstein ngoài đời thực”, ông nói.
Tháng 11/2019, Ủy ban về Mối nguy hiểm Hiện hữu: Trung Quốc đã tổ chức một cuộc họp báo khác, chỉ ra các công ty Trung Quốc tiếp nhận vốn Mỹ, bao gồm ZTE, Hikvision và những doanh nghiệp khác, không chỉ đe dọa an ninh quốc gia Mỹ, mà còn xâm phạm nhân quyền nghiêm trọng ở đại lục.
Phát biểu tại cuộc họp báo, ông Robinson nói rằng Hoa Kỳ hiện đang ở một ngã rẽ. Ông cảnh báo nguồn vốn lên đến hàng nghìn tỷ đô mà Trung Quốc tiếp cận được tại thị trường vốn Mỹ, và vấn đề của nhiều công ty Trung Quốc hiện đang được các tập đoàn lớn của Mỹ tài trợ.
Ông cho rằng ĐCSTQ phải ngay lập tức bị chặn đứng khả năng tiếp cận nguồn vốn Mỹ. Nếu không, hậu quả cho Mỹ có thể là khổng lồ.
Bản quyền hình ảnhGETTY IMAGESNhững bằng chứng “mua bán chức quyền” vừa được báo The Age và Chương trình 60 Minutes của đài ABC phanh phui, khiến Thủ hiến Victoria Daniel Andrews phải sa thải một bộ trưởng, hai bộ trưởng xin từ chức và nhiều chính trị gia đảng Lao Động tại Victoria đang bị cảnh sát và Ủy Ban chống tham nhũng điều tra.
Người Việt tới Úc: Nhớ lại thách thức bước đầu ở Melbourne
Những gương mặt cộng đồng người Việt tị nạn đầu tiên đến Melbourne từ 1976
Ban điều hành đảng Lao Động toàn quốc phải đề cử hai cựu chính trị gia có uy tín lãnh đạo một cuộc điều tra nội bộ, đồng thời trong vòng ba năm tới các chi bộ tại Victoria mất quyền đưa người ra tranh cử.
Chính phủ tiểu bang Victoria (6,3 triệu dân) đã ký kết các biên bản nghi nhớ và hợp đồng riêng tham gia dự án “Vành đai và Con đường” với Bắc Kinh, và đang bị chính phủ Liên bang đặt câu hỏi.
Điều này khiến dư luận, gồm nhiều cử tri Úc gốc Việt đặt câu hỏi vụ việc gần đây tại bang Victoria sẽ ảnh hưởng gì đến các ký kết với Trung Quốc hay là không?
Xin giải thích một chút về chính trị Úc.
Ở Úc đi bầu là bắt buộc và phiếu bầu được phân phối theo thứ tự ưu tiên (được gọi là two-party preferred vote) nên hầu hết các ứng cử viên hoặc của đảng Lao Động hoặc của liên minh Tự Do Quốc Gia sẽ thắng cử ở Hạ Viện và bên nào có nhiều dân biểu hơn sẽ đứng ra thành lập nội các.
Đảng Lao Động tại Victoria chia làm hai cánh tả và hữu, cánh hữu chia làm hai phe đối nghịch nhau, phe thiểu số ủng hộ đưa ông Daniel Andrews thuộc cánh tả lên làm Thủ hiến.
Những tài liệu vừa phanh phui cho thấy ông Adem Somyurek thuộc cánh hữu, dù được thu xếp làm Bộ trưởng Bộ về chính quyền địa phương (Local Government Minister), vì phe ông có đến 5,000 đảng viên nên rất coi thường Thủ hiến Andrews và muốn lật đổ ông.
Bản quyền hình ảnhNGUYỄN QUANG DUYVới phương cách bầu cử nói trên các khu vực có đa số dân lao động và người sắc tộc thường là các đơn vị chắc chắn đảng Lao Động sẽ thắng cử, các phe cánh ào ạt kết nạp đảng viên để có số phiếu cao nhất đưa người trong phe cánh ra tranh cử.
Nhiều đảng viên sắc tộc được kết nạp theo kiểu quen biết và chiêu dụ, nên đảng viên thường rất ít hiểu biết về chính trị, ngay cả tên dân biểu đại diện cho khu vực hay tên thủ hiến còn không biết.
Gian lận xảy ra khi các đảng viên được kẻ mối lái đóng niên liễm cho, hay sử dụng tên người không cư ngụ trong khu vực, hay thậm chí sử dụng tên người đã chết để ghi danh.
Các gian lận này chỉ xảy ra trong nội bộ đảng Lao Động nên không bị luật pháp Úc kềm chế, ước tính ra có tới một phần tư số đảng viên Lao Động tại tiểu bang Victoria là đảng viên ma hay đảng viên không hề sinh hoạt.
Gần đây một số đảng viên đảng Tự Do tại Victoria cũng sử dụng “branch stacking” để đưa người ra tranh cử.
“Branch stacking” đã trở nên thông dụng đến độ các chính trị gia xây dựng phe cánh, rồi chọn ra một người chịu làm môi giới “bảo vệ” cho họ ghế tại các khu vực an toàn.
Dân biểu Adem Somyurek một người Úc gốc Thổ Nhĩ Kỳ bị tố cáo là một môi giới (powerbroker) đã trả tiền cho hàng ngàn đảng viên giả mạo, ra lệnh giả chữ ký, sử dụng các nhân viên hưởng lương chính phủ và sử dụng phương tiện văn phòng chính phủ để chiêu dụ đảng viên “branch stacking”.
Một số việc làm nói trên là phạm pháp, nên nhiều dân biểu và nghị sĩ cả tiểu bang lẫn liên bang, và nhiều đảng viên trong chính phủ, dính líu với Adem Somyurek đang được cảnh sát và Ủy Ban bài trừ tham nhũng điều tra.
Ông Somyurek bác bỏ các cáo buộc về “branch stacking”, theo các báo trong vùng.
Thế nhưng điều đáng quan tâm là hằng trăm những bằng chứng thâu hình và thâu âm nội bộ được tiết lộ ra báo chí cho thấy phe của Adem Somyurek đã có nhưng bất đồng lớn về phương cách môi giới và có thể về chính sách với Bắc Kinh.
Một số thâu hình được biết đã diễn ra ra tại chính văn phòng của Dân biểu Lao động liên bang ông Anthony Byrne.
Việc thâu hình, thâu âm, tiết lộ các thông tin trong trường hợp này là hoàn toàn phù hợp với luật pháp tại tiểu bang Victoria.
Ông Anthony Byrne phổ biến một thông báo cho biết ông sẵn sàng hợp tác với cảnh sát và ủy ban bài trừ tham nhũng trong cuộc điều tra.
Ông Adem Somyurek công bố cho báo chí một số điện thư, trong đó Dân biểu Anthony Byrne nặng nề chỉ trích cựu lãnh đạo đảng Lao động Bill Shorten và Thủ hiến bang Victoria Daniel Andrews.
Dân biểu Anthony Byrne cho biết ông Adem Somyurek đã tiết lộ một cách có chọn lựa trong số các tài liệu trao đổi giữa hai người, còn ông Adem Somyurek cho biết sẽ tiếp tục đưa ra công luận các tài liệu mà ông có được.
Tiểu bang Victoria là tiểu bang duy nhất tại Úc ký kết thỏa thuận “Vành đai và Con đường” với Bắc Kinh, ngược lại chính sách của đảng Lao Động cấp liên bang và của các tiểu bang khác.
Dân biểu Anthony Byrne là Phó chủ tịch Ủy ban Tình báo Quốc hội Liên bang Úc, vai trò và nhiệm vụ của ông hoàn toàn đối nghịch với chính sách của Thủ hiến Victoria ông Daniel Andrews.
Những thông tin nội bộ về việc ký kết và các buổi họp với Bắc Kinh cũng đã được tiết lộ ra báo chí, một ngày đẹp trời “người đưa tin” có thể sẽ công khai danh tánh và chính thức tuyên bố việc tiết lộ thông tin nội bộ là để bảo vệ lợi ích và chủ quyền quốc gia.
Bản quyền hình ảnhGETTY IMAGESCâu hỏi quan tâm nhất đối với những người chúng tôi biết trong cộng đồng cử tri gốc Việt là liệu những bê bối được tiết lộ có thể dẫn đến quyết định chấm dứt các hợp đồng đầu tư và vay mượn với Bắc Kinh.
Việc vừa xảy ra nên chưa thể tiên đoán những gì sẽ tiếp tục xảy ra nhưng một số điều có thể thấy được:
“Vành đai và Con đường” là chính sách chung của đảng Lao Động tại Victoria;
Phe Lao Động tại Victoria hiện đang nắm 55 ghế Hạ Viện, trong khi đối lập liên minh Tự do Quốc gia chỉ nắm 27 ghế, một khoảng cách rất xa để có thể đảo ngược tình thế;
Thứ tư, Thượng viện cũng do đảng Lao Động nắm giữ nên mọi đạo luật đều được Lưỡng Viện dễ dàng thông qua; và
Thứ năm, “branch stacking” thường xuyên xảy ra, đảng Lao Động thường chỉ trừng phạt những người trực tiếp gây ra, chỉ sau vài tháng cử tri tha thứ đâu lại vào đó.
Nhưng ngược lại các bê bối của đảng Lao Động sẽ được đối lập và các đảng khác khai thác ảnh hưởng đến cuộc bầu cử liên bang có thể diễn ra trong năm 2021.
Thủ tướng liên bang Úc, Scott Morrison thuộc đảng Tự Do chỉ mới tuyên bố đây là chuyện của đảng Lao Động nên ông để cho Thủ lãnh Lao Động Anthony Albanese thu xếp.
Còn Thủ hiến Daniel Andrews đã đồng ý để Ban điều hành đảng Lao Động toàn quốc kiểm soát sinh hoạt chính trị của chi nhánh Victoria, nên có thể ông Andrews phải lắng nghe và thỏa hiệp với đảng Lao Động cấp liên bang.
Phó chủ tịch đảng Lao Động Úc, cấp liên bang, Richard Marles nói rằng một chính phủ Lao Động tương lai sẽ không ký “Vành đai và Con đường” với Trung Quốc, theo trang The Age:
Tóm lại chính trị tại Úc không phải là tuyệt vời mà thường xuyên xảy ra những bê bối quyền lực.
Nhưng nhờ có truyền thông báo chí độc lập, các cơ quan hành chính độc lập, các phe cánh nội bộ, các đảng đối lập nên hệ thống chính trị càng ngày càng hoàn chỉnh hơn và cuối cùng cử tri sẽ quyết định đảng cầm quyền cũng như các chính sách có lợi nhất cho nước Úc.
Bài thể hiện quan điểm riêng của ông Nguyễn Quang Duy từ Melbourne, Australia.
Bản quyền hình ảnhBLOOMBERGTập đoàn dầu khí Repsol của Tây Ba Nha đã ký thỏa thuận với PetroVietnam để chuyển nhượng cổ phần tại ba lô thăm dò dầu khí thuộc vùng đặc quyền kinh tế VN – vốn không hoạt động được từ ba năm nay do sức ép từ Trung Quốc, trong đó có dự án Cá Rồng Đỏ.
Cụ thể, Repsol sẽ chuyển nhượng cho Petro Vietnam 51,75% cổ phần ở lô 07/03 PSC và 40% cổ phần ở lô 135-136/03 PSC.
Bằng cách này, Repsol được cho là đã hóa giải được cuộc xung đột với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam liên quan đến tình trạng của các lô này và làm giảm sự hiện diện của họ ở Việt Nam, “một quốc gia được coi là rủi ro, bởi trong những năm gần đây, các hoạt động của họ đã bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột lãnh thổ trên Biển Đông,” theo bình luận trên trang Archyde.
Năm 2018, Repsol từng nhận được yêu cầu của PetrolVietnam về việc ngưng dự án Cá Rồng Đỏ tại lô 07/03, nơi Repsol có 52% cổ phần, do sức ép từ Trung Quốc.
BBC News Tiếng Việt có cuộc trao đổi với GS Carl Thayer, nhà nghiên cứu chính trị Đông Nam Á từ Úc, quanh động thái mới của Repsol và các tác động tới Việt Nam.
BBC: Ông có cho rằng động thái này đã chứng minh rằng Trung Quốc đã thành công trong việc dọa nạt Việt Nam và các đối tác kinh doanh, khi Việt Nam và các đối tác đã phải từ bỏ các quyền lợi trên Biển Đông vốn được luật pháp quốc tế công nhận?
GS Carl Thayer: Có thể lập luận rằng Trung Quốc đã thành công trong việc dọa nạt Việt Nam từ ba năm trước.
Việc Repsol quyết định trả lại ba lô thăm dò (135-136 / 03 và 07/03) chỉ là hệ quả vì trong hai năm qua, Repsol đã không thể tiến hành các hoạt động thương mại liên quan đến các dự án này.
Cá Voi Xanh: ‘ExxonMobil muốn gây sức ép lên chính phủ VN’
VN ở thế ‘tiến thoái lưỡng nan’ sau Cá Rồng Đỏ?
Việt Nam ‘bỏ Cá Rồng Đỏ’ ở Biển Đông
VN tạm dừng hay chấm dứt hẳn ‘Cá Rồng Đỏ?
Theo luật quốc tế, Việt Nam có quyền chủ quyền đối với các mỏ khí trong các lô này vì chúng nằm trong Vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Trung Quốc đã thành công trong việc đe dọa Việt Nam vào tháng 7/2017 và một lần nữa vào tháng 3/2018 khi Việt Nam đình chỉ và sau đó tạm dừng hoạt động khai thác lô dầu đang được Repsol tiến hành trong các khối 07/03 và 136/03.
Việt Nam đã không tiến hành bất kỳ hoạt động thăm dò dầu thương mại nào trong các lô này kể từ đó.
BBC: Hành động này sẽ ảnh hưởng đến việc đầu tư của các công ty dầu khí quốc tế khác vào thị trường khai thác dầu ở Việt Nam do lo sợ áp lực của Trung Quốc?
Các công ty dầu khí quốc tế hiện đang hoạt động tại vùng biển Việt Nam bao gồm ONGC Videsh của Ấn Độ, Exxon Mobil của Mỹ, và Roseft của Nga – từ lâu đã nhận thức được những rủi ro mà họ đang gặp phải.
Trong quá khứ, chính phủ Ấn Độ đã thúc giục ONGC Videsh tiếp tục hoạt động khai thác dầu khí tại đây.
Năm 2018 đã có tin đồn rằng Exxon Mobil sẽ rời khỏi Việt Nam vì lý do tài chính. Tuy nhiên, đầu tháng này, một quan chức cấp cao của ExxonMobil đã điện đàm với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc để bày tỏ mối quan tâm của công ty mình trong việc phát triển các nhà máy điện khí hóa lỏng (LNG) trên đất liền.
Bất kỳ áp lực nào của Trung Quốc đối với Exxon Mobil tại thời điểm này có thể sẽ khiến Hoa Kỳ nhảy vào can thiệp.
Rosneft đã giữ vững quan điểm của mình vào năm ngoái. Có báo cáo rằng các hoạt động thăm dò dầu khí có thể tiếp tục trong các lô đã được cấp phép cho Rosneft. Giàn khoan dầu Clyde Boudreaux gần đây đã được kéo đến Vũng Tàu.
Bản quyền hình ảnhBAN DO DAU KHI VN 12/2016BBC: Việt Nam được cho là sẽ phải chịu thiệt hại tài chính lớn do động thái mới đây của Repsol. Thiệt hại này sẽ ảnh hưởng đến tình trạng ngành dầu khí Việt Nam như thế nào?
GS Carl Thayer: Các lô dầu khí mà Repsol vận hành được ước tính chứa 172 tỷ feet khối khí tự nhiên có thể phục hồi, 45 triệu thùng dầu thô và 2,3 triệu thùng nước ngưng (dầu thô nhẹ).
Nếu các lô này có thể bơm dầu và khí đốt lên bờ để sản xuất điện, chúng sẽ góp phần quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng của Việt Nam.
Vào tháng 5/2018, có thông tin rằng Respol đã tham gia các cuộc đàm phán với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam để được bồi thường khi chính phủ Việt Nam ra lệnh cho họ ngừng hoạt động. Ước tính vào thời điểm đó, nếu Repsol bị đình chỉ hoạt động hoàn toàn, các nhà đầu tư sẽ mất trắng gần 200 triệu đô la đã bỏ ra.
Bất kỳ việc đình chỉ khai thác dầu nào cũng sẽ ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của Việt Nam và đè nặng lên các tác động do dịch Covid-19 gây ra đối với tăng trưởng kinh tế nói riêng tại Việt Nam và trên toàn cầu nói chung.
BBC: Liệu động thái này có nói lên rằng chính phủ Việt Nam sẽ không bao giờ dám kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế liên quan đến các tranh chấp trên Biển Đông?
Có ý kiến cho rằng Việt Nam bị ràng buộc bởi luật pháp quốc tế liên quan đến cách thức chọn hành động pháp lý mà Việt Nam có thể khởi xướng.
Ví dụ, Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) chỉ bao gồm “các tranh chấp liên quan đến việc giải thích hoặc ứng dụng” Công ước.
UNCLOS không thể giải quyết các tranh chấp về chủ quyền, phân định ranh giới trên biển và các hoạt động quân sự.
Carl Thayer nhận định việc Mỹ mời VN tập trận Vành đai Thái Bình Dương
Xung quanh lời kêu gọi ‘loại TQ’ khỏi Hội đồng Bảo an LHQ
Tòa trọng tài quốc tế cần có sự đồng ý của cả hai bên. Và như chúng ta đã chứng kiến từ vụ Philippines kiệnTrung Quốc, UNCLOS không có bất kỳ biện pháp thực thi nào.
Điều này không có nghĩa là Việt Nam sẽ không bao giờ kiện, nhưng họ sẽ phải lựa chọn các vấn đề của mình một cách cẩn thận. Cách tiếp cận của Philippines là yêu cầu Tòa Trọng tài – được thành lập theo Phụ lục VII của UNCLOS – để xác định các quyền lợi của họ theo Luật Biển.
Quyết định chuyển nhượng hợp đồng sản xuất chung của mình trong lô 07/03 và 135-136 / 03 cho Tập đoàn Dầu khí được thực hiện trên cơ sở thương mại.
Tập đoàn Dầu khí Việt Nam có lẽ không có đủ nguồn lực để tự phát triển các khối này. Tập đoàn này sẽ phải tìm kiếm đối tác nước ngoài.
Điều này sẽ khó khăn vào thời điểm sự hiếu chiến của Trung Quốc gia tăng và căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington leo thang.
Bản quyền hình ảnhGETTY IMAGESViệt Nam có thể hy vọng giải pháp nào để “lấy lại” quần đảo Hoàng Sa hay không?
Đàm phán biên giới Việt-Trung 1974-1978
‘Công hàm 1958 không công nhận chủ quyền TQ với Hoàng Sa và Trường Sa’
Nhiều mũi giáp công ở Biển Đông, Trung Quốc lớn tiếng chỉ trích Việt Nam
Việt Nam cáo buộc Trung Quốc vào năm 1974 đã “dùng vũ lực xâm chiếm” quần đảo Hoàng Sa do chính quyền Việt Nam Cộng hòa quản lý.
Quan điểm chính thức của Việt Nam là Việt Nam có “chủ quyền không thể tranh cãi” đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Tuy vậy, trong lúc Trung Quốc đã nắm quyền kiểm soát thực tế với quần đảo Hoàng Sa, liệu tranh chấp giữa Việt Nam và Trung Quốc có thể diễn ra thế nào trong tương lai?
Một số chuyên gia lâu năm về tranh chấp Biển Đông đã trả lời BBC News Tiếng Việt.
Thực ra không có hy vọng “giải quyết” vấn đề Hoàng Sa trong tương lai gần.
Nhưng các bên có thể chế ngự vấn đề này.
Bước đầu tiên là Trung Quốc nên chấp nhận rằng Việt Nam có quyền đánh cá lịch sử xung quanh quần đảo Hoàng Sa, được bảo đảm bởi Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS). Như thế Trung Quốc sẽ hợp tác với Việt Nam để có cơ chế quản lý việc đánh cá.
Việc này có thể làm được nếu nó là một phần của nỗ lực lớn hơn bao gồm Malaysia, Philippines, Brunei, Indonesia để quản lý sản lượng cá ở toàn Biển Đông, gồm cả Trường Sa.
Nếu các bên có thể hợp tác về đánh cá, thì sau đó họ có thể tìm kiếm cơ chế để chế ngự các vấn đề khác trong hòa bình.
Còn tranh chấp chủ quyền có thể được giải quyết thông qua đàm phán hoặc tòa trọng tài, nhiều thập niên về sau.
Bản quyền hình ảnhKIEN PHAMCó thể có các giải pháp như sau:
Dàn xếp ngoại giao giữa Trung Quốc và Việt Nam
Hoặc dàn xếp bằng việc nhờ tới bên thứ ba.
Hai lựa chọn này đều phù hợp với hiến chương Liên Hiệp Quốc.
Giải pháp ngoại giao có nghĩa là một bên thừa nhận chủ quyền của bên kia đối với các đảo.
Giải pháp dùng bên thứ ba nghĩa là có thể đưa tranh chấp ra cho một bên trung gian, bên hòa giải, tòa trọng tài hoặc tòa xét xử. Tổng thư ký LHQ, về lý thuyết, có thể được mời can thiệp hoặc giúp dàn xếp.
Trên thế giới, cũng có nhiều ví dụ khi hai lựa chọn ở trên đã giúp dàn xếp thành công các tranh chấp lãnh thổ. Tuy nhiên, Trung Quốc và Việt Nam có xem xét các lựa chọn này hay không, lại phụ thuộc vào ý chí chính trị. Mà hiện nay có vẻ không nước nào có quan tâm nhiều đến việc này.
Đặc biệt Trung Quốc sẽ miễn cưỡng trước các lựa chọn này, vì có thể bị xem là tạo tiền lệ. Tiền lệ đó sẽ ảnh hưởng đến các tranh chấp của Trung Quốc ở Biển Đông, cũng như với Nhật và Hàn Quốc.
Trong không khí chính trị hiện nay, tôi không thấy có giải pháp nào. Trung Quốc có thể tìm cách mời chào một số lợi ích để Việt Nam nhượng bộ ngoại giao và công nhận chủ quyền của Trung Quốc. Nhưng chắc Việt Nam sẽ không chấp nhận điều đó, ở thời điểm hiện nay và ngắn hạn về sau.
Bản quyền hình ảnhKIEN PHAM
Bản quyền hình ảnhAFPVề căn bản, tôi đồng tình với ý kiến của hai đồng nghiệp ở trên. Pháp luật quốc tế và kinh nghiệm lịch sử có nhiều phương pháp giải quyết các vấn đề tương đối hòa bình, có tính chính trị và chính nghĩa cho hai bên.
Nhưng giống như Giáo sư Donald R. Rothwell, tôi nghĩ rằng ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc chưa có nguyện vọng chính trị thật sự để giải quyết tranh chấp ở Biển Đông.
Tranh chấp này cần thiết cho họ để giữ gìn chủ nghĩa dân tộc trong nước, dãn sự chú ý của quần chúng nhân dân khỏi các vấn đề nội bộ.
Họ cần có hình ảnh của kẻ thù đối ngoại để đoàn kết lại xã hội xung quanh Trung ương Đảng và chủ tịch nhà nước.
Theo tôi, điều kiện thứ nhất và nhất định để có thể bắt đầu đàm phán về vấn đề này là Trung Quốc phải chấm dứt tuyên truyền chống Việt Nam và không đưa ra những phản luận hoàn toàn giả dối về chủ quyền Trung Quốc ở Hoàng Sa và Trường Sa.
Anh Hòa Tự
Chùa Bửu Sơn Kỳ Hương
Núi Thất Sơn
Làng Hòa Hảo,
tandanhoa.com 